De Rijkswachtbrigade

Lang niet iedere gemeente kon op zijn grondgebied beschikken over een door de hogere overheid betaalde politiedienst. Schilde was echter één van de gelukkigen.

 

Op het einde van de 19de eeuw kan de Schildense veldwachter de veiligheid in de gemeente niet meer op zijn eentje verzekeren. Hij werd geholpen door een burgerwacht, maar ook dat blijkt onvoldoende om krachtdadig op te kunnen treden tegen rondtrekkende roversbendes. Vooral handelaars die zich verplaatsen over de Grote Baan waren het slachtoffer. Die 'Grote Baan' liep destijds van Antwerpen naar Hoogstraten. Het is pas later dat het accent verlegd werd naar Turnhout.

 

In 1887 vraagt de gemeenteraad van Schilde aan de hogere overheid om naast de veldwachter te kunnen beschikken over een brigade gendarmes "overwegende dat de aanwezigheid van rijksbaan en buurtspoorweg dergelijke politiemacht vergen des te meer dat de gemeente op de weg ligt van de verbeteringskolonie van Hoogstraten, van waaruit niet zelden landlopers ontsnappen die op het grondgebied van de gemeente aangehouden worden. De openbare orde en veiligheid behoren ook tot de bekommernissen van onze baron-burgemeester."

 

Blijkbaar gebeurt er de volgende jaren niet veel want in 1904 vraagt de gemeenteraad aan de hogere overheid "om zo spoedig mogelijk de richting en baanstelling eener gendarmerie te voet in de gemeente Schilde te bekomen." Met 'gendarmerie te voet' bedoelde men dat men geen cavalerie vroeg.

 

Op 21 oktober 1908 verschijnt dan eindelijk in Gazet Van Antwerpen het goede nieuws:

"Binnen enkele dagen zullen er alhier vijf gendarmen te voet hun verblijf in de gemeente nemen. Zij zullen tot verblijfplaats hebben het jachthuis van Baron van de Werve nabij de statie 'Ploeg Halle' dat hiervoor nu ingericht is. Zij zullen vijf gemeenten te bedienen hebben en zullen ook alhier welkom zijn."

Het jachthuis van de baron, de villa 'Des Lilas', was gelegen tegen de grote baan aan de Drijhoekdreef in de 'Leeuwenhoek', ongeveer waar nu meubelen Van Ende gevestigd is.

 

Zoals zo vaak in die periode zijn de inspanningen van burgemeester-baron Henri van de Werve vermoedelijk doorslaggevend geweest. Door een geschikt pand ter beschikking te stellen had de hogere overheid geen argumenten meer om het instellen van de brigade nog langer uit te stellen.

Een echte kazerne werd gebouwd in 1913. De hofmuur is er pas gekomen in 1966. Het gebouw bestaat uit de eigenlijke brigade en twee wooneenheden. Samen met de brigades van Ranst en Brasschaat vormde ze een soort ring rond Antwerpen.

 

Een rijkswachtkazerne lag bijna altijd langs een grote baan. Dat was ook in Schilde het geval. Tot het eind van de jaren 1960 was er immers geen verkeer mogelijk via de Schoolstraat. Dat was slechts een asseweg. De baan van Schilde naar Oelegem liep via de Kerkelei en de Dorpsstraat.

Er waren nog twee andere redenen om voor de Kerkelei te kiezen. De grond was daar (toen) minderwaardig en daardoor was de grondprijs laag. Bovendien lag de brigade daar centraal tussen het dorp rond de kerk en het 'baandorp' langs de Turnhoutsebaan.

 

Sedert de samensmelting van rijkswacht en politie in 2001 staat het brigadegedeelte leeg. Er zijn plannen om sociale woningen te bouwen op de grond van de grote tuin. Wat er met de brigade en de wooneenheden gaat gebeuren is nog niet bekend. Het gebouw is niet beschermd.